نحوه آب بندی استخر های بتنی چگونه است؟ آیا این استخر ها اصلا نیازی به آب بندی دارند؟

امروزه انواع زیادی از استخر ها را داریم. استخر های بتنی، فایبرگلاسی، وینیلی، شیشه ای، چوبی و خیلی از انواع دیگر. یکی از مهم ترین ویژگی هایی که یک استخر باید داشته باشد، مقاومت آن در برابر نفوذ آب یا اصطلاحا عایق رطوبتی بودن آن هست. شاید پیش خود فکر کنید که همه استخر ها به طور پیش فرض اینطور هستند، اما جواب منفی است. بعضی از استخر ها مانند استخر های فایبرگلاس یا وینیلی با توجه به جنس ساخت و ماهیتشان در برابر نفوذ آب مقاوم هستند، اما استخر هایی مانند بتنی اغلب نفوذ پذیرند و باید "آب بندی" شوند.

ما در این مقاله در مورد بهترین روش آب بندی استخر و این سؤال که آیا اصلا استخر های بتنی نیاز به آب بندی دارند یا خیر، توضیح خواهیم داد.

اغلب استخر های بتنی در برابر آب و رطوبت نفوذ پذیرند

بتن با توجه به ساختار و جنسی که دارد، دارای منفذ های بسیار ریزی است که باعث می شود آب به درون آن نفوذ کند. به خاطر همین ویژگی (و البته دلایل بسیار دیگر) از این سازه در خیلی از ساختمان ها؛ فرودگاه ها، معابر پیاده و ... استفاده می شود. در خیلی از استخر های زمینی (استخر هایی که داخل زمین ساخته می شوند) از بتن به عنوان پوشش دیواره ها و کف استفاده می شود و از آنجایی که گفتیم استخر در برابر آب عایق نیست، باید آب بندی شود. این کار معمولا با زدن محلول یا ماده عایق کننده بر روی بتن استفاده می شود.

دانشگاه های Genesis و Watershapes، حداقل تراکم یا چگالی بتن مورد نیاز برای استخر های آب شور را در حدود 4000 و +5000 PSI اعلام کرده اند. PSI واحد پوند بر اینچ مربع است. در چنین چگالی ای، بتن فشرده است و در برابر نفوذ آب نیز بهتر عمل می کند.

البته درست است که ساخت بتن و جنس آن معمولا در همه موارد یکسان است، اما غلظت و شیوه به کار بردن آن می تواند در عایق بودنش در برابر آب، تفاوت ایجاد کند.

به هرحال بتن را با شیوه های مختلفی به کار می برند. دو تا از محبوب ترین روش ها، روش شاتکریت و گونیت است. در هردو این روش ها بتن با فشار و سرعت زیادی به سطح می چسبد.

بالاخره استخر بتنی عایق پذیر هست یا نیست؟

طبق گفته های Paolo Benedetti، متخصص ساخت استخر و مدرس دانشگاه Watershapes، هر چند به صورت فنی و روی کاغذ بتن عایق آب نیست، اما اگر بتن به روش شاتکریت و به شیوه صحیح به سطح بچسبد، باید به اندازه کافی متراکم شده باشد تا در برابر نفوذ آب مقاوم باشد.

بنابراین به نظر می رسد اگر چگالی بتن مناسب بوده و بتن زنی نیز اصولی انجام شود، نیازی به آب بندی یا عایق بندی استخر نیست.

اما با همه این اوصاف، در خیلی از موارد بتن زنی، این معیار ها رعایت نمی شود که در نتیجه آن نیاز به آب بندی استخر احساس می شود که می تواند هزینه ها را افزایش دهد.

آب بندی استخر بتنی

همانطور که اشاره کردیم، بتن هر چند محکم است، اما دارای منفذ های بسیار ریزی هست که آب می تواند داخل آن ها نفوذ کند. البته با شیوه صحیح استفاده از آن و رعایت استاندارد ها می توان تا حد زیادی آن را نسبت به آب عایق بندی کرد ولی در بیشتر موارد این نکات رعایت نمی شوند و بتن باید به صورت جداگانه آب بندی شود.

اگر یک استخر بتنی در برابر نفوذ آب، عایق بندی نشده باشد، می تواند منجر به نشتی آب شود که خسارات قابل توجهی به بار خواهد آورد. به عنوان مثال، بسته به اینکه استخر در کجا قرار دارد، آب عبور کرده می تواند به اطراف محیط استخر آسیب بزند. همچنین میلگرد های تقویتی به کار رفته در استخر های بتنی، با قرار گرفتن در مجاورت رطوبت ممکن است آسیب ببینند.

علاوه بر جنس خود بتن، عوامل دیگری هستند که نیاز به آب بندی استخر را پررنگ تر می کنند. یکی از این موارد، طراحی و جای گیری سایر المان های استخر مانند لوله کشی، تاسیسات استخر، زهکشی و غیره می باشد. همچنین نباید از آب های زیرزمینی که ممکن است از پشت استخر به آب نفوذ کنند را نادیده بگیریم. پیشنهاد می شود قبل از احداث استخر، شرایط زمین و نقشه های آب و فاضلاب و آب های زیرزمینی منطقه مربوطه را بدانید.

انواع روش های آب بندی استخر بتنی

روش های مختلفی برای اینکار وجو دارد که رایج ترین آن ها عبارتند از:

·         سیمان: یکی از روش های محبوب و قدیمی، آب بندی استخر با استفاده از سیمان یا سایر مواد مخلوط شونده مانند گچ یا آهک است. در این روش معمولا با استفاده از یک ماله، ملات را به دیواره ها و کف استخر میچسبانند.

·         محصولات پلیمری: در این روش با استفاده از محصولات پلیمری (مانند پودر پلیمری) نسبت به عایق بندی استخر اقدام می کنند. پودر پلیمری در هنگام آماده شدن بتن، با آن مخلوط می شود و نیاز به انجام کار خاص دیگری نیست و به همین روش بتن را ضد آب می کند. این روش هزینه بیشتری را دربر می گیرد و معمولا برای استخر های خصوصی و کوچک استفاده می شود.

·         رنگ زدن: یکی دیگر از محبوب ترین و کم هزینه ترین روش های آب بندی، استفاده از رنگ هاست. در این روش رنگ را به بدنه و دیواره های استخر می زنند تا باعث شود در برابر نفوذ آب، عایق شود.

تشکیل اتصال یا پیوند

مواد سیمانی به دلیل تشابه ترکیبات شیمیایی و فرمولی با خود بتن، برای چسبیدن به سطوح بتنی انتخاب بهتر و راحت تری هستند. از مزایای دیگر آب بندی استخر با سیمان این است که عایق پلیمری استخر با سیمان سازگار است و به راحتی روی آن قرار می گیرد. همچنین سایر المان ها مانند گچ، کاشی و ... بهتر به لایه سیمانی می چسبند.

مواد سیمانی در برابر انتقال بخار رطوبت (MVT) نیز تا حد خوبی مقاوم هستند. (انتقال بخار رطوبت به نرخ سرعت عبور بخار آب از یک ماده در شرایط رطوبتی و دمای نسبی گفته می شود). یکی دیگر از مزایای پوشش سیمانی، قابلیت تنفس می باشد که به همین دلیل می توان آن را تنها بعد از چند روز ریختن بتن، به سطوح بتنی اضافه کرد. در مقابل، عایق ها و محصولات پلیمری خالص به حداقل 28 روز فاصله زمانی نیاز دارند تا خرابی ناشی از MVT برای بتن پیش نیاید.

در بحث ترمیم استخر نیز بستر بتنی باید قبل از اینکه پوشش آب بندی روی آن قرار گیرد، خشک شود. این امر به ویژه برای محصولات پلیمری خیلی مهم است و بتن باید کاملا خشک شده باشد، اما برای پوشش سیمانی همانطور که گفتیم، نیازی به خشک شدن بتن نیست و حتی دیده می شود که خیلی از افراد، بتن را قبل از اعمال سیمان، خیس می کنند.

سهولت کاربرد

یکی از عوامل آب بندی استخر که در بحث زمان و هزینه اهمیت دارد، نحوه اعمال آن به بدنه استخر است. به عوان مثال در استخر هایی که شکل های نا متعارفی دارند (مانند استخر های با روکش وینیل)، کار سخت تر است. از طرف دیگر، سطوح صاف و بزرگ که پیچیدگی خاصی ندارند را می توان با اسپری آب بندی کرد. این روش خیلی سریعتر از ماله کشیدن و  استفاده از برس یا قلم مو است.

استفاده از برس یا قلم مو بیشتر برای سطوحی استفاده می شوند که نامظنم اند (مثل سنگ کاری های استخر) و حتی گوشه ها که به راحتی نمی توان با ماله آن قسمت ها را پوشش داد. به طور کلی قسمت هایی را که به صورت دستی می توان عایق بندی کرد، نیازی به استفاده از اسپری ها یا کمپرسور های گران قیمت ندارند.

نمای استخر

یکی از مسائلی که خیلی از افراد به آن توجه نمی کنند، سازگاری غشای آب بندی و محصولات تزئینی استخر (مثل کاشی، گچ کاری و ...) می باشد. توجه داشته باشید که هر نوع پوشش آب بندی با این مواردی که ذکر کردیم، سازگار نیست و از آنجایی که کاشی ها عایق رطوبت نیستند، آب بندی باید زیر آن ها انجام شده باشد.

البته تعدادی از محصولات عایق رطوبتی وجود دارند که می توانند به طور مستقل به عنوان نمای خارجی استفاده شوند و طوری ظاهر شوند که مانند سایر محصولات تزئینی دیده شوند.

سخن پایانی